In somin pou domin

LIBRE EXPRESSION

Mi rouv in somin po domin, in zour, dan 100 an (sak lé pa dakor zordi sera pi la…) :

– lo késtyon lindépandans i fé per domoun :

Dakor nou vé pa fé per domoun ek lindépandans mé anminmtan, mi giny pa avansé kasyèt déyer in mask.

Wi mi rèv lindépandans La Rényon in zour, minmto mi rèv dan lo monn antyé partou ou sa na in kominoté domoun i partaz in téritwar, in kiltir, in lang, téritwar la i vvyin indépandan.

Kosa i vé dir indépandan ? Po mwin i vé dir awar la liberté désidé sak lé bon po li san nui son vwazin. Sa i vé pa dir li na okin relasyon ek son vwazin, i vé zis dir lé 2 ansanm na la posibilité, lo drwa désidé ansanm si zot na rolasyon, kel rolasyon, po fé kwé ansanm, koman i roganiz lo rolasyon.

Lindépandans i tir rolasyon komander ant inn alot.

– Mwin mi vé èt klèr dési sa ek domoun. Si sa i fé pèr zot bin tan pi, si in zour zot i tir la per dan zot kor, si zot lé mwin kapon si so késtyon la, zot va konèt ousa nou lé.

Koman nou pé dir mandoné zanfan lé gran li giny son lindépandans vizavi son paran ? Koman nou pouré pa dir bann téritwar konm La Rényon, ké la aparèt dan le monn ek la kolonizasyon, i pouré rovandik son lindépandans ? Noré lo drwa voulwar émansipé ?

Lindépandans i permé egzisté ! I permé afirm nout lidantité ! Nout kisanoulé ! Koman nou koz ; koman nou rir ; koman nou manz ; koman nou zwé ; koman nou yinm ; koman nou sony anou, la natir, bitasyon, zanimo, marmay ; koman nou amiz anou ; koman nou viv la mor, la nésans ; koman nou ador bondyé…

– La kolonizasyon la aminn sa ! Lo péi la kolonizé i dwa asim son kréasyon ! Li la lans in prosésis. Tousak i sava i arvin, tousak i ariv i arsava, tousak ou mont i fo ou ardésann, tousak ou désann fo ou armont, tousak i koloniz i dékoloniz… Rovandik lindépandans, sé èt dan la zistès et la zistis.

Apré nou pé di ké nou la pokor paré, ké fodré nou ariv in stad lotonomi avan, ké la bézwin lémansipasyon demonn avan, ké po sa i fo lo tan, laprantisaz ek lamontraz… Wi. Alon pran lo tan po sa, byinsir mé mon monmon la touzir dir mwin, in toro la pa ont la korn li port si son tèt, amwin, mwin la pa ont mon lintansyon, ariv in zour à form in monn ousak ké sakinn i réspèk lot, sakinn i donn la min, sakinn i lé sak li vé èt.

Richard Dijoux

Chaque contribution publiée sur le média nous semble répondre aux critères élémentaires de respect des personnes et des communautés. Elle reflète l’opinion de son ou ses signataires, pas forcément celle du comité de lecture de Parallèle Sud.

A propos de l'auteur

Kozé libre

A Parallèle Sud nous nous faisons un devoir de libérer la parole, de la partager, sous quelque forme que ce soit (texte, vidéo, son, BD...). Chaque lecteur peut être acteur et créer l'information. Celle-ci est relue par le comité de lecture de Parallèle Sud avant d'être publiée dans la Libre expression.

PARALLELE SUD

GRATUIT
VOIR