La gentrification à la Réunion, nou koz desu ? : (Part1)  parkoman la rivé ?

L’EKO LA RAVINE

Ala un sujé lé délicat. Lé telman stigmatisant ke souvan défoi nou pense ke lé tabou. Mi parl de l’installation massif désertin zabitan région de France et de Navarre dan nout ti peï.

Lé fasil kashiète la salté sou l’tapis. Mé aforstan kouv lo marmit, lé riskab lo kouverk i pèt in jour. Mwin mi esey koz desu, pa kabap lé mor san éseyé !

Mé avan kritik intel, fo nou rogard nou mèm kosa nou lé, é ousa nou la rivé.

Pou komansé, nou lé in pèp raporté, mé o firamézir nou la konstrui nout destin dann in situation dominan-dominé. Nou la traverse kisoi colonisation, kisoi lasimilation, kisoi l’exil forcé, siklonn osi. Din koté na in population dann malizé, lot koté bann kolon gro blan, é ant lé dé, disons sak la gagne profite la situation. Rien de nouvo sous le soleil.

Disons lavé apépré in léquilib ant sak lété la historiquement. Prinsipalman lavé afrikin, indien, malgash, shinoi, zarab, yab, zorey ek inpé komorien. Mi rappel lavé in genre kassaj lé kui ant nou mèm, kom si nou té yèm pa nou. Shinoi par isi, kaf par laba, yab, malbar, komor, shakinn té gagne son moukataz. Sof ke bann zorey lété toujours an lèr, kom si zot té impose lo respect ek la pèr.

Kan mi di léquilib an rézon, shakinn té accepte son condition ek son plas dan la société, é ek larzan fransé la plipar té trouv zot kont.

Alors, puisque nou mèm nou lété raporté, parkoman nou pé dire ke nou vé pi persone i rentre isi? ( i rosanm ke nou lé inpé protectionnistes mé ma dévlop sa pli loin)

Mé so pti viv ansanm la, mèm si lété inpé superficiel, la fé son shemin. Selman mi koné pa vréman kansa la tourn an lo d’boudin. In moman doné (disons dépi 20tan) na inndé la di anon fé la pub pou la Rénion, nou la besoin dévlop le tourisme, an plis ke sa i raport larzan. Domoun té fini pi vant la Rénion, l’ile intense, à grand spectacle… Nout tout lété fier de sa.

Mé la pa rienk sa. Mwin mi pense ke la volonté l’Etat fransé sé kontinué sak zot la komansé. Sétadir maintenir le rapor dominan-dominé an favorisant l’implantation bann zorey déor (mé pa ninport kel zorey), pou ampesh kréol pran konsians é dénons la kolonisation. Zot i préfèr étoufé ke ékout la doulèr lo pèp (alé voir sak i spas an Nouvelle-Calédonie).

La suit somèn proshèn…

Georges Ah Tiane

A propos de l'auteur